Psychiatrie in eewn vogelvlucht van 50 jaar

Als we met een helikopter-view kijken naar de ontwikkelingen in de psychiatrie in de afgelopen 50 jaar zien we een wisselend beeld. Terwijl er bijvoorbeeld op het gebied van medicatie geen grote revoluties geweest zijn, is er bijvoorbeeld veel meer aandacht voor vermindering van dwangmiddelen in de psychiatrie, en is er meer focus op preventie en een gezonde leefstijl. 

Aan de hand van de ontwikkelingen in Veldwijk (nu GGz Centraal, locatie Ermelo), waar ik mijn opleiding deed, en aan de hand van de ontwikkelingen elders in het land en de wereld bespreken we de situatie toen, en nu. 

Historische beelden en behandelingen van toen waren meer gericht op dwang en controle, terwijl nu de dwang echt veel minder wordt toegepast. Ik zag vanaf midden jaren ‘90 de separeers op Veldwijk vrijwel allemaal verdwijnen, terwijl de ernst van de psychiatrische beelden waarmee patiënten worden opgenomen niet minder erg geworden is. 

Er is meer aandacht voor preventie of vroege opsporing van psychiatrische symptomen, in de hoop dat een vroege interventie een gunstig effect op de ontwikkeling van het beloop zal hebben. Een aanname die waar geworden is en niet waar is gebleken. Er is nu veel meer aandacht voor leefstijl in de psychiatrie. Zo wordt er op de afdelingen van Veldwijk niet meer gerookt, niet door patiënten en niet door medewerkers. Er zijn actieve leefstijlprogramma’s, met echt grote effecten. 

Ook heeft de ervaringsdeskundigheid intrede gedaan in de psychiatrie, er is waardering voor de krachten van individuen, die daarnaast ook psychiatrische klachten hebben.

Dat laatste raakt ook aan zingeving en spiritualiteit. Het is inmiddels wel duidelijk dat zingeving en spiritualiteit ook een rol spelen in leefstijl, positieve gezondheid en een bron zijn van die krachten, die aangeboord kunnen worden in het omgaan met klachten. Daar was 50 jaar geleden geen denken aan. Dus ook dat is een belangrijke verandering!