Wat drijft politici?

 

Velen zullen deze vraag beantwoorden met een verwijzing naar hun idealen: het algemeen belang, gerechtigheid of vrede op aarde.

Toch kan wel betwijfeld worden of deze antwoorden altijd het volledige verhaal zijn. Er zijn genoeg voorbeelden van politici die hun keuzen ondergeschikt maken aan hun eigen belangen.

Neem Hendrik IV van Navarra, beroemd verdediger van de protestanten (1598: Edict van Nantes). Toen hij koning van Frankrijk kon worden, op voorwaarde dat hij katholiek werd, stapte hij zonder problemen over: Paris vaut bien une messe. Parijs is wel een mis waard!

 

Deze avond zoomen we in op een interessante Fransman: Joseph Fouché, die leefde in de tijd van Napoleon. Hij was een overtuigd revolutionair en atheïst, die eerst meehielp aan de terdoodveroordeling van Lodewijk XVI, maar zich later keerde tegen zijn vroegere makker Robespierre toen die in ongenade was gevallen. Die had Napoleon eerst aan de macht geholpen, maar hem – na de slag bij Leipzig – even gemakkelijk verraden. En nog eens: na Napoleons terugkeer van Elba omarmde hij hem weer, om vervolgens – na de slag bij Waterloo – met de geallieerden te gaan samenwerken.

Een ander voorbeeld is de Duitse kroonprins Wilhelm, zoon van keizer Wilhelm II. Deze hoogadellijke familie had weinig op met het nationaal-socialisme, maar berekenend werd Hitler wel gesteund door familieleden die hoopten dat de monarchie wellicht weer in beeld zou kunnen komen via de ‘ticket’ van het fascisme.

Hoe werkt de persoonlijke ambitie door in het publieke beleid?